Porady/artykuły

CUKRZYCA – zapobieganie i leczenie, zasady żywienia oraz powikłania cukrzycowe.

CUKRZYCA – zapobieganie i leczenie, zasady żywienia oraz powikłania cukrzycowe.

Ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 1 zależy od genetycznej predyspozycji oraz nieznanych czynników środowiskowych (przypuszczalnie zakażeń), a także niekontrolowanej odpowiedzi autoimmunologicznej, która atakuje insulinę produkowaną przez trzustkę. Badania prowadzone od lat 1980. sugerują, że karmienie piersią może obniżać ryzyko cukrzycy insulino zależnej. Karmienie piersią może także mieć znaczenie w zapobieganiu cukrzycy typu 2 u matek.

Ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 może być zredukowane poprzez dokonanie zmian w diecie oraz zwiększenie aktywności fizycznej. Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (American Diabetes Association, ADA) zaleca utrzymywanie normalnej masy ciała, podejmowanie przynajmniej 2,5 godzin ćwiczeń fizycznych tygodniowo (szybki, nieprzerwany spacer wydaje się wystarczający), spożywanie umiarkowanej ilości tłuszczów, przyjmowanie w pokarmie odpowiedniej ilości błonnika oraz całych ziaren. ADA nie zaleca spożycia alkoholu jako sposobu prewencji, ale umiarkowane spożycie alkoholu może zredukować ryzyko (chociaż większe spożycie wiąże się ze znaczącymi efektami negatywnymi dla organizmu). Zapobieganie cukrzycy, zwłaszcza przy predyspozycji genetyczno-rodzinnej, nie jest łatwe, ale też nie jest niemożliwe.

Należy:

wyeliminować z diety dużą ilość węglowodanów, szczególnie w wieku średnim (po 40 roku życia) i w podeszłym,
u pacjentów mających predyspozycje genetyczne cukrzycy, unikać okoliczności, które mogą ją powodować (np. otyłość. zatrucia alkoholem, urazy mechaniczne zwłaszcza brzucha, choroby wątroby),
przeciwdziałać urazom psychicznym,
unikać nadmiernego stosowania terapii sterydowej oraz preparatów moczopędnych z grupy tiazydów, które mogą przyspieszać ujawnienie utajonej uprzednio cukrzycy,
uprawiać aktywność fizyczną, najlepiej systematycznie – zapobiega to również otyłości.

Leczenie cukrzycy

Leczenie cukrzycy jako choroby przewlekłej jest czasochłonne, aby osiągnąć pomyślne wyniki potrzeba ścisłej oraz świadomej współpracy pacjenta z lekarzem.

Leczymy:

insuliną (insulinami), która ma uzupełniać jej niedobory w organizmie drogą wstrzyknięć,
lekami doustnymi, które pobudzają wewnątrzustrojowe komórki trzustki do wytwarzania własnej endogennej insuliny.

Leczenie cukrzycy jest wciąż jeszcze leczeniem objawowym.

Celem długotrwałego leczenia cukrzycy jest:

dobre samopoczucie chorego,
uzyskanie tzw. normoglikemii
fizjologiczny poziom glukozy we krwi,
pomoc w uzyskaniu możliwości realizacji osobistych celów i zamierzeń chorego,
uzyskanie możliwości realizacji społecznych aspiracji cukrzyka.

Zasady żywienia w cukrzycy

Ważnym czynnikiem, koniecznym w skutecznym cukrzycy, jest właściwa dieta, dostosowana do fizjologicznego zapotrzebowania organizmu oraz do należnej masy ciała chorego. Należy jednocześnie pamiętać o przyjmowaniu insuliny lub innych leków zaleconych przez lekarza. Dieta cukrzyka powinna być rozpisana i obliczona biorąc pod uwagę masę ciała pacjenta. Cukrzyk nie może wprowadzać żadnej dowolności w odżywianiu się, tzn. nie może samowolnie zmieniać pory posiłków, pomijać niektórych z nich, nie spożywać w pełni przygotowanych mu posiłków, radykalnie zmieniać ich skład itd. Z lekarskiego punktu widzenia chory na cukrzycę nie powinien być głodny, ale także nie powinien samowolnie, bez wiedzy lekarza, spożywać dodatkowych posiłków lub w istotny sposób zmieniać ich składu.
Cukrzyca typu 1. leczona jest insuliną. Insulinoterapia polega na systematycznym podawaniu insuliny za pomocą penów insulinowych lub pompy insulinowej.

W przypadku cukrzycy typu 2. leczenie polega przede wszystkim na prawidłowej samokontroli oraz dbaniu o utrzymywanie prawidłowego poziomu cukru we krwi. Stosowane są również inne leki przeciwcukrzycowe z sześciu grup(szczegółowy opis grup leków w tym miejscu mija się z celem).

Dieta cukrzycowa – podstawowe zasady:

jedz mniej, ale częściej;
unikaj długich przerw między posiłkami;
kontroluj wielkość porcji;
spożywaj mniej tłuszczów nasyconych;
ogranicz węglowodany proste (np. owoce, miód);
ogranicz cukry dodane (słodycze, dosładzane jogurty, soki owocowe).

Powikłania cukrzycowe

Niestety mimo leczenia często ( z różnych przyczyn) dochodzi do powikłań cukrzycowych. Najczęstsze z nich to:

Ostre powikłania:

Kwasica ketonowa (DKA – Diabetic Ketoacidosis) – niebezpieczna, mogąca prowadzić do wstrząsu i śpiączki
Hipoglikemia (zbyt niski poziom glukozy we krwi) grozi chorym leczącym się insuliną lub doustnymi środkami zwiększającymi wydzielanie insuliny. Zwykle pojawia się po przyjęciu niewłaściwej dawki leku, nieprzyjmowaniu pokarmów lub niestrawieniu posiłku, wraz z którym lek był przyjmowany, a także po wysiłku fizycznym, którego nie zrekompensowano odpowiednią dawką glukozy w jedzeniu lub zmniejszeniem dawki leku. Zbyt niskie stężenie glukozy we krwi może objawić się u chorego potami, niepokojem, pobudzeniem, dreszczami, głodem.

Przewlekłe powikłania:

1. Stopa cukrzycowa (zespół stopy cukrzycowej) – zaburzeń ukrwienia i unerwienia stopy, mogących prowadzić do owrzodzeń i deformacji stopy, infekcji a w konsekwencji do martwicy i konieczności mniejszych lub większych amputacji. W początkowym okresie zaburzeń krążenia, bez owrzodzeń i zakażenia ran należy:

nosić miękkie, ciepłe i wygodne obuwie,
nie przemęczać kończyn dolnych, czyli dużo leżeć i odpoczywać,
pamiętać o leczeniu dietetycznym i farmakologicznym cukrzycy,
pamiętać o zażywaniu zalecanych preparatów.

2. Śpiączka cukrzycowa

3. Choroby nerek i nefropatia;

4. Choroby serca – choroba niedokrwienna serca i zawał mięśnia sercowego, udar mózgu – prowadzący do różnego stopnia uszkodzenia mózgu.

5. Neuropatia (zaburzenia czucia);

6. Retinopatia cukrzycowa(zaburzenia widzenia).

U diabetyków mogą ponadto występować m.in.: zmiany metaboliczne, takie jak nabyta hiperlipidemia (wysoki poziom cholesterolu), spadek odporności, gorsze gojenie się ran i inne objawy( nie sposób wymienić wszystkie).

Stosujmy się do profilaktyki zasad leczenia i postępowania w cukrzycy, aby uniknąć niepożądanych powikłań.

dr n. med. Iwona Adamczak
specjalista rehabilitacji i medycyny fizykalnej

Klinika Zdrówko

powrót