Porady/artykuły

Witamina D i jej wpływ na organizm

Witamina D i jej wpływ na organizm

Istnieją dwie formy witaminy D:

ergokalcyferol (witamina D2), naturalnie występujący w organizmach roślinnych/drożdżach
cholekalcyferol (witamina D3), naturalnie występujący w organizmach zwierzęcych i ludzkich

Witamina D ma jeszcze inne formy, jednak są one mniej istotne dla organizmu. Pełni ona również rolę prohormonu, czyli związku wytwarzającego hormony.

Słoneczna witamina

Jest niezwykle ważna dla organizmu, a większość z nas ma ją na dosyć niskim poziomie. Nic jest to dziwne, uwzględniając, że powstaje w skórze głównie pod wpływem słońca, a w Polsce mamy jego niedobór, szczególnie od października do kwietnia.
Na syntezę skórną witaminy D mają wpływ: szerokość geograficzna, pora roku i dnia, pożywienie, grubość pokrywy chmur i zanieczyszczenie powietrza, wiek, pigmentacja skóry, czas ekspozycji na promieniowanie słoneczne i powierzchnia ciała poddana tej ekspozycji, stosowana ochrona przeciwsłoneczna (kremy z filtrami UVB), kolor skóry (wysoka ilość melaniny pochłania promieniowanie UVB, zatem u czarnoskórych synteza skórna obniżona jest 6-10 razy, a u Azjatów ok. 3 razy).U niemowląt powinno się podawać 600-1000j.m. na dobę (zależnie od masy ciała), u dzieci od 3 roku życia 600-2000j.m. na dobę (zależnie od masy ciała; przez cały rok), u młodzieży i dorosłych 800-2000j.m. na dobę (zależnie od masy ciała), u seniorów jak u dorosłych, ale przez cały rok.

Aby dowiedzieć się czy organizm pobiera odpowiednią ilość słońca, warto wykonać badanie laboratoryjne. Ocena stanu zaopatrzenia organizmu z w witaminę D:

	Stężenie 25 (OH)D w surowicy ng/ml
Deficyt	0-20
Stężenie optymalne	30-50
Stężenie wysokie	50-100
Stężenie potencjalnie toksyczne	powyżej 250
Poziom toksyczny	powyżej 500

Optymalny poziom witaminy D to 30-50 nanogramy na mililitr (ng/ml).
Pamiętajmy że:

*Ilość jednostek witaminy D powinna być ustalana indywidualnie.
*Przy określaniu ilości jednostek należy mieć na uwadze: wiek, dietę i tryb życia.
*Łatwiej ustalić dawkę jaką należy przyjmować jeśli znamy swój poziom witaminy D.

Szybki wzrost szkieletu zwiększa zapotrzebowanie na tę witaminę. Należy zadbać o odpowiedni poziom witamin D i K, pamiętając o prawidłowej diecie bogatej w produkty zawierające te składniki.
Początkowe etapy wchłaniania witaminy D3 wymagają współudziału promieniowania UV. Warto jednak pamiętać, że witamina D występuje w niewielu produktach spożywanych w ciągu dnia. Dlatego warto uzupełnić codzienny jadłospis w witaminę D. Należy ją przyjmować razem z posiłkiem zawierającym źródło tłuszczu. Nie jest to jednak warunek konieczny, ponieważ witamina D podana doustnie (wraz z pokarmem) wchłania się w prawie 80% w przewodzie pokarmowym, głównie w jelicie cienkim. Proces wchłaniania jest ułatwiony dzięki obecności soli i kwasów żółciowych oraz kwasów tłuszczowych. Następnie witamina przechodzi do limfy i wiąże się z lipoproteinami, z którymi jest transportowana do wątroby.

Dla zobrazowania zawartości witaminy D w wybranych produktach spożywczych:
mleko krowie 2% tłuszczu – 0,05 (mikrogramy na 100g )µg/100g, ser Edamski 1,0,µg/100g, masło 3,83 µg/100g, całe jajko 4,15 µg/100g, wątroba wieprzowa 4,4 µg/100g, wątroba cielęca 5,15 µg/100g, makrela 20,3 µg/100g, śledź 29,4 µg/100g.
Ryb nie należy panierować, gotować w wodzie ani smażyć w oleju, gdyż wówczas substancja traci pokłady witaminy D3. Warto spożywać ryby pieczone i gotowane na parze.
Witamina D3 jest też produkowana, jeśli przebywamy na słońcu (minimum 20 minut dziennie), ale warto wprowadzić ją także poprzez dietę lub farmakologicznie.

Na co wpływa witamina D?

Witamina D pomaga w utrzymaniu zdrowych kości, prawidłowym funkcjonowaniu mięśni oraz pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu wapnia. U osób dorosłych wapń i fosfor stanowią 90% masy kości. U dzieci prawidłowa mineralizacja tkanki kostnej również zależy od witaminy D, fosforu i wapnia. Obie te substancje budują tkankę kostną i regulują gospodarkę wapniowo-fosforową. Witamina D wspomaga też działanie układu mięśniowego i nerwowego, wpływa na równowagę układu immunologicznego – poprawia odporność, zapobiega krzywicy u małych dzieci, wspomaga leczenie osteoporozy, obniża ryzyko złamań u osób starszych. Doskonałym transporterem wapnia do kośćca jest witamina K. Witaminy D i K pomagają w utrzymaniu zdrowych kości. Witamina K ponadto przyczynia się do prawidłowego krzepnięcia krwi.

Badania ostatnich lat wykazały, że wpływ witaminy D na organizm jest szerszy niż dotychczas uważano – receptory tej witaminy (VDR) wykryto między innymi w: sercu, ścianie naczyń krwionośnych, mięśniach gładkich, poprzecznie prążkowanych, komórkach układu odpornościowego (limfocytach T, limfocytach B, monocytach, makrofagach, komórkach dendrytytcznych), skórze, mózgu, kościach, jelitach, nerkach, oczach, trzustce, tkance tłuszczowej, przytarczycach. Dlatego też niewystarczająca podaż witaminy D może zaburzać funkcjonowanie organizmu na różnych obszarach.

Dzieci i osoby starsze potrzebują szczególnie silnego wsparcia dla swoich kości, którym niewątpliwie jest witamina D3.

Niedobór witaminy D

Zbyt mała ilość witamin D i D3 zaburza odpowiednie funkcjonowanie organizmu. Według specjalistów ponad 90% Polaków ma niedobór tej substancji.
Co powinno budzić nasz niepokój: osłabienie organizmu, brak apetytu, nudności, bezsenność, nadmierna potliwość, wzmożone pragnienie, zaburzenia widzenia, bóle głowy i oczu.

Skutki niedoboru witaminy D

Przewlekłe niedobory witamin D i D3 mogą prowadzić do: krzywicy, osteoporozy, nadciśnienia, alergii, infekcji, otyłości, nowotworów, problemów trawiennych, chorób serca, cukrzycy, oraz niewydolności wątroby i nerek.

Pamiętajmy o rozsądnej podaży witaminy D3 zarówno w produktach żywnościowych jak i w suplementacji farmakologicznej!

dr n.med. Iwona Adamczak
specjalista rehabilitacji medycznej
balneologii i medycyny fizykalnej

Klinika Zdrówko

powrót