Termin meiosis z języka starogreckiego oznacza 'pomniejszyć się’, co w tym kontekście nawiązuje do redukcji chromosomów o połowę. To konieczne, by zapłodnienie przebiegło w sposób prawidłowy. W innym przypadku zygota, a następnie powstający z niej organizm miałby podwojoną licznę chromosomów. Diploidalna komórka (2n) przechodzi dwa kolejne podziały jądra (mejozę I i mejozę II), dając cztery jądra haploidalne (n). Ostatnie stadium podziału komórki, zwane cytokinezą prowadzi do powstawania gamet.
Mejoza składa się z dwóch podziałów jądra i cytoplazmy, zwanych: mejozą I (pierwszy podział mejotyczny) i mejozą II (drugi podział mejotyczny). Każdy z nich obejmuje profazę, metafazę, anafazę i telofazę oraz poprzedzony jest przez interfazę. W tej z kolei odbywa się replikacja (podwojenie) chromosomów – po tym procesie składają się one z dwóch chromatyd.
Mejoza I to czas, gdy chromosomy każdej pary homologicznej rozdzielają się i przechodzą do dwóch różnych jąder. Podczas mejozy II chromatydy siostrzane tworzące każdy chromosom zachowują się podobnie, rozdzielając się i przechodząc do dwóch różnych jąder. Odbywa się to w następujących etapach:
Profaza I
Składa się z pięciu faz (Leptoten, Zygoten, Pachyten, Diploten oraz Diakineza). W trakcie jej trwania chromosomy homologiczne (maja taką samą budowę, zawierają takie same geny, jeden pochodzi od matki, a drugi od ojca) łączą sie w pary, tworząc tetrady. Następuje także wymiana materiału genetycznego – proces ten zwany jest crossing-over. Następnie osłonka jadrowa rozpada się i powstaje wrzeciono podziałowe. W późnej profazie I chromosomy homologiczne łączą się w miejscach zajścia crossing-over, zwanych chiazmami.
Metafaza I
Tetrady ustawiają się w centralnej części komórki. Każdy z nich połączony jest włóknami wrzeciona podziałowego. Włókna przyłączone do chromosomów homologicznych biegną w przeciwnych kierunkach.
Anafaza I
Następuje skurcz włókien wrzeciona i chromosomy homologiczne rozdzielają się, by powędrować do przeciwległych biegunów. Chromatydy siostrzane są nadal połaczone w rejonie centromerów (przewężenie pierwotne chromosomów, które dzieli je na dwa ramiona).
Telofaza I
Chromatydy częściowo rozluźniają się, ma miejsce rekonstrukcja osłonki jądrowej i cytokineza.
Po tym cyklu następuje interfaza bez replikacji DNA, zwana interkinezą.
Profaza II
Chromosomy ponownie ulegają kondensacji po krótkotrwałym (a niekiedy wręcz niezachodzącym) procesie interkinezy.
Metafaza II
Podobnie jak w metafazie I chromosomy układają się w równikowej płaszczyźnie komórki. Nie występują już jednak w tetradach (po cztery), lecz w parach.
Anafaza II
Następuje rozdzielenie chromatyd siostrzanych, które wówczas jako chromosomy wędrują do przeciwległych biegunów komórki.
Telofaza II
Osłonka jądrowa odtwarza się, chromosomy ulegają wydłużeniu, stopniowo przyjmując postać włókien chromatynowych – rozpoczyna się cytokineza. W każdej powstającej komórce potomnej formuje się jadro. Komórki te mają różną kombinację genów i zredukowaną o połowę liczbe chromosomów.
