Przebarwienia skóry i wpływ promieni słonecznych na ich przebieg

Istnieje wiele przyczyn występowania przebarwień skóry. Istnieją uogólnione i ograniczone przebarwienia skóry. W przypadku uogólnionych zmian skórnych czynnikiem ich powstania są choroby genetyczne, zaburzenia hormonalne, wśród nich niewydolność lub nadczynność kory nadnerczy czy nadczynność tarczycy, choroby wątroby, choroby nerek, nowotwory, niedobory witamin, zaburzenia metaboliczne oraz stosowanie niektórych leków. Ogniska przebarwień mogą dotyczyć praktycznie każdej okolicy skóry lub błon śluzowych. Objawy skórne mogą być wtedy pierwszymi objawami rozwijającej się choroby. Uogólnionymi przebarwieniami musi zająć się lekarz i mamy na nie mierny wpływ. W przypadku pojawienia się wspomnianych objawów należy zgłosić się do dermatologa. Lekarz zaproponuje leczenie i oceni czy konieczna będzie szersza diagnostyka celem wykluczenia chorób ogólnoustrojowych.
Do przebarwień ograniczonych skóry zaliczamy najczęściej ostudę, plamy typu kawy z mlekiem, piegi, plamy soczewicowate oraz przebarwienia pozapalne. Ograniczone przebarwienia często są w jakimś stopniu uzależnione od nas samych. Duży wpływ na istnienie przebarwień ma przewlekły stres.

Poniżej przybliżę najczęściej występujące z ograniczonych przebarwień skóry.

Melasma inaczej ostuda, występuje głównie u kobiet, zmiany te lokalizują się na skórze twarzy. Plamy te są koloru ciemnobrunatnego o nieregularnym brzegu. Objawy często pojawiają się w ciąży lub przy stosowaniu doustnych środków antykoncepcyjnych, dlatego uważa się, że przyczyną mogą być zaburzenia hormonalne. Zmiany mogą się cofnąć po zakończeniu ciąży lub zaprzestaniu stosowania leków, które je wywołują. Promieniowanie słoneczne znaczne nasila przebarwienia, dlatego też bardzo ważna jest ochrona skóry przed nasłonecznianiem i stosowanie kremów z filtrem UV.

Plamy typu kawy z mlekiem można zauważyć wcześnie, już przy urodzeniu lub mogą pojawiać się w dzieciństwie. Plamy mają barwę jasnobrunatną i lokalizują się najczęściej na tułowiu. U dzieci średnica plam może osiągać do 4cm, u dorosłych może sięgać nawet do 30 cm. Przyczynę stanowi zwiększona ilość melaniny w melanocytach i komórkach naskórka warstwy podstawnej. Pojedyncze plamy stanowią tylko defekt kosmetyczny, jednak zwiększona liczba plam typu kawy z mlekiem może sugerować zespół genetyczny – nerwiakowłókniakowatość i wówczas koniecznie trzeba być pod opieką lekarza.

Przebarwienia pozapalne – stan zapalny skóry, np.trądzik, stymuluje melanocyty do produkcji melaniny w wygojonych miejscach. Zmiany najczęściej dotyczą ciemniejszej karnacji i powstają w skórze ciężko uszkodzonej przez agresywne czynniki zewnętrzne, takie jak oparzenia chemiczne, zbyt agresywne peelingi lub lasery. Dlatego nie poddajemy się biernie wszystkim zabiegom kosmetologów, tylko uzyskajmy jak najwięcej informacji o danym zabiegu kosmetycznym, a jeśli mamy wątpliwość skonsultujmy to z dermatologiem.

Plamy soczewicowate – posłoneczne – postarzeniowe, piegi starcze, występują w pewnych obszarach zniszczonych słońcem u osób powyżej 40 r.ż., zwykle na twarzy, przedramionach i dłoniach. Wokół każdej zmiany istnieje zagęszczenie melanocytów i akumulacja melaniny. Plamy mogą ulec rogowaceniu i przejść w stan zapalny. W tym przypadku ważna jest ochrona skóry przed słońcem i stosowanie kremów z wysoki filtrem UV.

Piegi – plamy piegowate występują w różnym wieku i są rezultatem krótkiej odpowiedzi melanocytów na słońce. Zwiększa się tam ilość melaniny, ale ilość melanocytów pozostaje bez zmian. Piegi nie oznaczają zniszczenia posłonecznego, ale wskazują na indywidualną podatność do zniszczenia przez promieniowanie UV. Tu znowu najistotniejsza jest ochrona przeciwsłoneczna.

Hipopigmentacja – uwidacznia się białą lub jaśniejszą plamką na skórze, najczęściej na przedramionach i wzdłuż kości piszczelowej łydek na skutek nieobecności melaniny. Powstaje na skutek zmniejszonej ilości melanocytów lub produkcji malaniny (bielactwo lub albinizm), jak również uszkodzeń posłonecznych, stanów zapalnych skóry lub oparzeń.

Podstawą leczenia i zapobiegania przebarwieniom jest skuteczna ochrona przed promieniowaniem słonecznym. Wskazane jest unikanie nasłonecznienia naturalnego i sztucznego np. w solarium. Ważne jest stosowanie preparatów z silnymi filtrami przeciwsłonecznymi (SPF >50). Aby przyspieszyć ustępowanie zmian stosuje się preparaty miejscowe o działaniu złuszczającym, rozjaśniającym i hamującym melanogenezę. Ochrona słoneczna z antyutleniaczami i z witaminą A chroni naskórek z zewnątrz, a także wewnątrz komórki. Dlatego warto przyjmować latem witaminę A. W przypadku głębiej umiejscowionych zmian konieczne są bardziej inwazyjne metody leczenia, takie jak peelingi chemiczne, kriochirurgia lub zabieg laserowy wykonywany przez lekarza. Nie wszystkie zmiany wymagają leczenia, ale zawsze warto zmiany te skonsultować z dermatologiem.

Życzę zdrowia i umiejętnego korzystania z kąpieli słonecznych!
Dr n.med. Iwona Adamczak
Klinika Zdrówko