Grypa – objawy, leczenie, powikłania i szczepienie

Grypa to groźna, ostra choroba zakaźna układu oddechowego, występująca corocznie i przebiegająca pod postacią ostrej infekcji układu oddechowego, mogąca prowadzić nawet do ciężkich powikłań. Jest ona dużym wyzwaniem zarówno dla pacjentów jak i dla instytucji zwalczających ostre wirusowe choroby. Grypa występuje sezonowo i jest wywołana przez wirusy grypy typu A i B krążące wśród ludzi. Sezon grypowy trwa zwykle w okresie od października do kwietnia, a szczyt jej zachorowalności przypada na styczeń-marzec. Rozpoznany w 2009 roku nowy wariant wirusa grypy A/H1N1 wywołał ogłoszoną przez Światową Organizację Zdrowia w dniu 11 czerwca 2009 roku pandemię grypy na świecie. Pamiętajmy – grypa to nie jest zwykłe przeziębienie.

Grypa typu A jest jedną z najgroźniejszych form tej choroby, ponieważ wirus cechuje się wysoką zmiennością, co przyspiesza jej rozpowszechnianie i utrudnia kontrolę nad nią. Osoba zakażona wirusem grypy może zarażać innych już na 1-2 dni przed wystąpieniem pierwszych objawów. To oznacza, że nawet osoby, które czują się zdrowe, mogą przyczyniać się do rozprzestrzeniania choroby. Największa zakaźność występuje w ciągu pierwszych 3-4 dni od wystąpienia objawów, ale u niektórych osób, szczególnie dzieci i osób z osłabionym układem odpornościowym, okres ten może być dłuższy.
Wirus przenosi się głównie drogą kropelkową, ale także przez kontakt z zakażonymi powierzchniami lub przedmiotami. Zainfekowani ludzie wydalają wirusa podczas kaszlu, kichania a nawet mówienia. Mikrocząsteczki wirusa mogą unosić się w powietrzu przez kilka minut, co zwiększa ryzyko transmisji w zamkniętych pomieszczeniach, takich jak biura, szkoły czy środki transportu publicznego.

Objawy grypy typu A

Objawy grypy typu A pojawiają się nagle i są znacznie intensywniejsze niż w przypadku przeziębienia. Do objawy najczęściej występujące zaliczamy: wysoką gorączkę powyżej 38 °C, dreszcze, bóle głowy, gardła, stawów i mięśni, silny uporczywy kaszel, katar, ogólne osłabienie i zmęczenie. U dzieci objawy mogą obejmować także nudności, wymioty i biegunkę.
Obecnie występują testy, od razu różnicujące Covid, grypę typu A i inne choroby infekcyjne, co ułatwia niejednokrotnie rozpoznanie i przyspiesza leczenie.
Jeśli mamy rozpoznaną grypę postępujmy rozsądnie, stosujmy reżim domowy, unikajmy kontaktów z innymi ludźmi i stosujmy dezynfekcję rąk i przedmiotów, z którymi chory ma kontakt.

Powikłania grypy A

Najczęściej to zapalenie płuc – wirusowe i wtórnie bakteryjne, zaostrzenie przewlekłych chorób układu oddechowego – np. astma i przewlekłe obturacyjne choroby płuc, zapalenie mięśnia sercowego, osierdzia, mózgu a nawet niewydolność wielonarządowa prowadząca w skrajnych przypadkach do śmierci. Szczególnie narażone na powikłania są dzieci poniżej 5 roku życia, osoby starsze lub z osłabionym układem odpornościowym oraz kobiety w ciąży. Nie bagatelizujmy objawów i wcześnie zgłaszajmy się do lekarza o pomoc. Z grypą nie ma żartów.

Objawowe leczenie grypy, w tym grypy typu A

Leczenie jest głównie objawowe: leki przeciwgorączkowe (Paracetamol, Ibyprofen), nawadnianie organizmu (woda, napary z miodem, lipą, cytryną), nawilżanie powietrza, wietrzenie pomieszczenia w którym znajduje się chory, unikanie wysiłku, odpoczynek, regeneracyjne posiłki (rosół, warzywa ).

Przyczynowe leczenie grypy

Leki przeciwwirusowe: Oseltamiwir (Tamiflu) w kapsułkach lub zawiesinie oraz Zanamiwir (Relenza) w formie inhalacji. Największą skuteczność leczenie przeciwwirusowe wykazuje, jeśli zostanie rozpoczęte w ciągu 48 godzin od wystąpienia pierwszych objawów grypy. W tym okresie wirus intensywnie namnaża się w organizmie, dlatego szybka terapia może skrócić czas trwania choroby, zmniejszyć objawy grypy, zredukować lub nie dopuścić do powikłań.
W przypadku kontaktu z chorym na grypę istnieje też możliwość profilaktycznego zastosowania leków przeciwwirusowych, oczywiście w innej dawce niż u chorych. To ważne szczególnie u kobiet w ciąży i u pacjentów z obniżoną odpornością (np.w przebiegu chorób nowotworowych czy po chemioterapii).

Szczepienia przeciw grypie

Szczepienia przeciwko grypie zaleca się wszystkim, w szczególności:
•  przewlekle chorym (choroby układu sercowo-naczyniowego; oddechowego, w tym astma, mukowiscydoza; choroby wątroby lub nerek; choroby neurologiczne; hematologiczne; metaboliczne, w tym cukrzyca, otyłość itp.);
• osobom z obniżoną odpornością (np. HIV/AIDS lub które są w trakcie leczenia, np. chemioterapii);
• osobom w wieku powyżej 50 roku życia;
• pracownikom służby zdrowia, szkolnictwa, przedszkoli, handlu, transportu;
• osobom narażonym na kontakty z dużą liczbą ludzi;
• osobom pracującym na otwartej przestrzeni (narażonym na zmiany temperatury i niekorzystne warunki atmosferyczne);
• kobietom planującym ciążę na sezon grypowy;
• zdrowym dzieciom od 6 miesiąca życia;
• osobom opiekującym się dziećmi w wieku poniżej 5 roku życia.

Szczepić się przeciwko grypie nie powinny w zasadzie tylko osoby, które mają ciężką alergię na białko jaja kurzego (zawarte w preparacie) i ci, u których stwierdzono reakcje nadwrażliwości. Poza tym czasowym przeciwwskazaniem jest choroba przebiegająca z gorączką (powyżej 38 stopni). Kobiety w ciąży mogą być szczepione w II i III trymestrze.

Dlaczego co roku jest nowa szczepionka?

Grypa jest chorobą, która się szybko rozprzestrzenia i jest wywoływana przez wiele różnych szczepów wirusa, które mogą zmieniać się każdego roku. Skład szczepionki jest zmieniany co roku, aby chronić przed aktualnie krążącymi szczepami wirusa grypy w danym sezonie.
W każdym sezonie epidemicznym wyizolowane i wstępnie scharakteryzowane szczepy wirusa grypy przesyłane są przez Krajowy Ośrodek ds. Grypy do Centrum Referencyjnego WHO ds. Grypy w Londynie. Wirus grypy ulega szybkim mutacjom, dlatego na każdy sezon powstaje nowa szczepionka. Spośród szczepów wirusa wyizolowanych w danym sezonie epidemicznym na całym świecie, WHO wybiera szczepy, które znajdą się w składzie szczepionek na następny sezon. Lekarze i eksperci twierdzą zgodnie, że szczepienia przeciwko grypie są jedyną skuteczną metodą, która pozwala uniknąć zarówno zachorowań, jak i powikłań. Źródło: Wojewódzka Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Poznaniu. Szczepiąc się i chroniąc siebie, zmniejszamy ryzyko przeniesienia wirusa na innych, w tym naszych bliskich. Pamiętajmy o tym.

Z życzeniami zdrowia
dr n.med. Iwona Adamczak
specjalista rehabilitacji i medycyny fizykalnej
Klinika Zdrówko